Przestępstwo przeciw dokumentom
W wyniku śledztwa łódzkiej delegatury CBA prokuratura w Gorzowie postawiła w piątek zarzuty prezydent Łodzi Hannie Zdanowskiej. Zarzuty dotyczą poświadczenia nieprawdy w dokumentach przy zaciąganiu kredytów i nie są związane z działalnością Zdanowskiej jako prezydenta. Choć Zdanowska twierdzi iż jest niewinna ponieważ kredyt spłaciła, prokuratura nie podzieliła takiej argumentacji twierdząc iż fakt naprawienia szkody wynikającej z poświadczenia nieprawdy nie ma znaczenia w przypadku gdy zarzucane przestępstwo jest przestępstwem przeciwko wiarygodności dokumentów.
Oceniając przepis art. 270 k.k., należy stwierdzić, że przedmiotem ochrony, do którego odnosi się przestępstwo fałszerstwa, jest publiczne zaufanie do dokumentów, a ściślej mówiąc, do ich autentyczności i rzetelności, co stanowi podstawowy warunek pewności obrotu prawnego (wyr. SN z 3 VI 1996 r., Orz. Prok. i Pr. 1997, nr 2, poz. 5). Przedmiotem ochrony są również te prawa i stosunki prawne, których istnienie lub nieistnienie dany dokument stwierdza. Słusznie więc kodeks karny używa nazwy ˝Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów˝ (rozdz. XXXIV k.k.), należycie eksponując przedmiot ochrony. Przedmiotem ochrony zatem jest bezpośrednio wiarygodność dokumentów, a w następstwie pewność obrotu prawnego. Prawo karne nie czyni różnicy między dokumentami urzędowymi i prywatnymi, jeżeli tylko ich treść stwierdza okoliczność mającą znaczenie prawne (np. opinia prywatnego pracodawcy o pracowniku). Ponadto obejmuje ochroną krajowy i zagraniczny obrót prawny, tzn. penalizuje także fałszerstwo dokumentów wystawionych przez instytucje zagraniczne – na użytek krajowy lub zagraniczny (uchw. 7 sędziów SN z 4 VI 1973 r., OSNKW 1973, poz. 193; również uchw. z 21 VIII 1992 r., OSNKW 1992, poz. 64). Sprawca może używać dokumentu, który sam sfałszował albo który został sfałszowany przez inną osobę. Warunkiem odpowiedzialności jest jednak świadomość, iż używany przedmiot jest dokumentem fałszywym, przy czym wystarczy, że sprawca godzi się z taką możliwością. W wypadku gdy sprawca sam podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentyczny, a następnie przedmiotem tym się posługiwał, zachodzi prawna jedność przestępstwa, gdyż obydwa czyny stanowią realizację tego samego zamiaru przestępnego. Zakres podmiotowy został wyznaczony cywilistycznymi określeniami ˝osoby fizycznej˝ (art. 8 i n. k.c.) oraz ˝osoby prawnej˝ (art. 33 k.c.). Pojęcie ˝dobra prawnego˝ należy do dziedziny prawa karnego materialnego. Stąd też w literaturze za bezsporne uznaje się, że zawarta w k.p.k. definicja pokrzywdzonego ma charakter materialnoprawny. Co do zasady brak jest osób pokrzywdzonych przy przestępstwach z rozdziału XXXIV kodeksu karnego – przeciwko wiarygodności dokumentów (art. 270 § 1, art. 271-277). Wyjątek stanowi czyn określony w art. 270 § 2 k.k. Występek z art. 270 § 2 jest przestępstwem powszechnym, którego sprawcą może być każda osoba zdolna do ponoszenia odpowiedzialności karnej.